Agathos : Ko te ritenga o te ingoa nei, ko te tangata pai.

Wilberforce, Samuel, 1805-1873., He mea taia i te Perehi o te Pihopa, Waimate [i.e. Te Waimate, N.Z.], 1843

AGATHOS. KO TE RITENGA O TE INGOA NEI, Ko te tangata Pai.

tíUA OTI TE TUHÏTUHÏ I TE REO PAKEHA # .Jo SAMUEL W I LBERFORCË. M. A, Waimatë : He mea tala i te Pérehi o Pihôpa% 1 843 ó

w j n ■ i i % i ^ «WÈ? 4;'# /""' #/.. g *% £ ..„ t aV^^^Sife :i%.w; -: «ä¿ ****««*/ % ^ *'i# **"*r

AGATHOS. Ara ko te kahu arai katoa o te Atua.

i era, o lio a, roa, i tetahi wa he Iviogi mai a, e wakamatea ana tona wenua e íetaîii Tarakona ka - lia ¥, akamafcaku. No reirá i wiriwiria ai e taua ikingi eiani o ana hoia tmo roaia, tonoa ana ratón e 1a ki taua wahi o tona wenua e wakamatea ana e te larakona. Meake ratón haere, ka mea atu ia ki a ratón, 'Nana, e matan ana koutou alia-' Äkoa wakaputaina mai te riri me te kaha katoa' - '° te Tarakona ki ahau i mua ra, kihai ia i kaha/ sa mate ana i ahau. Me aru katoa aku hoa po-' hio, i te ritenga kua waiho iho e ahau ki a ratón' kiâ mai a ratón, me ahau kua maia ; ko reirá ra»' "tou noho ai ì raro-raro iho i toku torona. Na' konei i ^ tonoa itii ai koutou e ahau, ki te wawai ki tenei Tarakona, a ko taku kaha ehaere tahi

'ato. me koutou ki te tana. Nana,, kía mataara 'koutou. Ki te mahara koutou ki aku kupu, a7 £ 'ka karanga mai ki taku ingoa, i nga wa, e tata' 'mai ai te mate ; a ki te man tonu ano ìioki kou'ton ki te kahu arai- katoa, me nga ringaringa,' 'kua oti nekte taka e a ^hau mo kontou, ekore' 'lima wakaarokoretia mai koutou e i a, a kahore' 'o koutou kahu arai e man ana, ka mate koutou7 i a mJ - Hohoro tonu te wakaae me te haere katoa o nga hoia, ki te wahi e wakamatea nei e te Tarakona.. E bou ana to ratou taenga atu, mataara tonu ratou, a kihai mahue o ratou kahu arai; ka moe etam La ara^etalii ki te wanga ; ano to hu— arai, me o ratou ringaringa; hari tonu te tangata kainga no te mea kei waenga pu i a ratou nga hola o te Kingi e wanga. ana. Ma te ata e titiro ko nga kai mataara- o te po ka haere ki te moe, a ko te bunga kua moe/ oti raw'a te wakakahu ki

o ratou kahu arai, me te wak amatan tan hoki i te. koinga o nga hoari, ka karanga ratou ki te ingoa o to ratou Piriniha, a ka îiaere ki te waiura i 0 7 O' te Tarakona kino. Rawe rawa ratou i konei, o tira kibai ratou i man ton u ki tenei riten era : tiaki noa boki ratou a c 1 te puta te Tarakona» ' Marire toou to ratou kai~ nga, Ngaki ana te tangata wenua. i a ratou mata, a ka haere ano hoki ka tata te hauhak en ga$ e marire ana ratou, e tuku hakari ana, e hok.ohoko ana ; a ka wakaaro nga hoia he teka noa pea nga rongo o te Tarakona,: ka wareware haere ki te kupu o to ratou Piriniha mo te mataara. me te i t . * tupato. Na te kaha o te ra ka taimaba ò ratou ringaringa ;• mea noa tetahi, fHa,_ he alia te tikanga 1 mana tonutia ai tenei potae taimaba Wera noa ilio taku matenga i te witinga iho o te ra ki tenei potae, a te kitea te Tarakona e meingaíia nei, ka mabue rawa í ahau te potae neí ki te teneti. bei te kitèa tanga a tu ote Tarakona e haere mai ana ka tiki ai.' Pera noa hoki tetahi ki te

arai o tona urna, me tetahi hoki ki tona araL Ä na .te wera o te wenua ka wera ake nga takai paral ríe o o rato o waewae ; mamae nöa ratou, a maiioe iho era, a ka marara ratou, puta noaki tenei hakari ki lera m aren atan ga ranei. Kihai mataurìa ne hoia ratou no te Kingi, ma te rapu tonu ano ia ki tana tohu e mau ana, ka matauria ai, matine rawa Iioki te alma i tonoa roai ai ratou e to ratou Firiniha ki te taua. kotahi ia o ratou kihai rite ki ana boa, ko Akatohe te ingoa, pouri rawa tona ngakau ki a ratou malii. He ti ni ana wakamaharatanga atu ki a ratou i nga knpu a to ratou Firiniha, mea atu ana ia ki a rato u/ Ah akoa te kitea, e koro ma/ ¿te boa riri, tenei ano ia te patata ana ; a kahore' 'he pohehetanga o to tatou Piriniha, kua wawai* 'hoki ia ki te Tarakona, a kua matan ia ki tana' 'alma wakamataku/ Kataina ana, tawaia ana tenei. tangata mala, meinga ana ía he wawau, no te rite ana mahi ki a. ratou. Otila kihai ia i wakaron^o • a ahakoa puta o ratou kupu kino, ahakoa kaha te

ra o te awatea hei wakahemo í a ¡a, ahakoa ngenge ia i tona haerenga I te weranga o te onepu, ahakoa kniki ia i nga haurahi o te po, kihai i mahue i a Akatohe nga kahu arai a tona Piriniha, ì hoatu ai kia man tonu i a ia ; kihai hoki i mahue í a ia nga takai paraihi o ana waewae mamae, me tana mahi mataara i te po. Roa rawa iho to ratón noho penei, a te kîtea mai te hoa riri, ka kake haere o ratón kupn kino ki a ia. Á mea kan ano ratón, 'he ora, kahore kna patata te mate.' Kataíii hoki ka kitea nga tohu wakamatakn me he ai tangatafjìei titiro. T era tana hoia i tenei wa e hoki mai ana í te ha» kari, kna hari, kna waiata, kna kanikani ratón, a kna mahue i tana hoia ana kahu arai, me ana ri» ngaringa ; a tenei i a te hoki marire ana ki tana teñe ti i te ahi-ahi o te rangi raumati. E wakaa» ro haere ana ia ki ana hoa í tana hakari, ki te rawe ano hoki ona, e mihi ana ki a Akatohe mona e wehi nei, e haereere tonu nei i te roro o tona teneti e pehia ana e te taimaha o ana kahu aran

E wakaaroa ana ano enei mea ka rongo ia ki te Bgaehe e pnta mal ana i te motu ngahere, ki matan ona, a me te uira ano te puta wakarere mai o te Tarakona ki mua ona. E rapu ana ia i te hoari a tona Piriniha, a te kitea ki tana taha e man ana, ka ngore noa nga turi, e haerea atu ana e te Tarakona, e karanga ana ia ki tona Kingi, o tira e xneake ana roto i a ia, kua pahure ke te ra e karanga atu ai ia ; kua wakarere lioki ia i ana kahu arai me opa ringaringa, a kahore he mea hei wakaora i a ia, tahuri noa atu ia ki te orna, hoake rawa kua kapi mai a mua ona, i nga tao o te Tarakona, a na te mea kua rnahue i a ia nga takai paraihi, ngore noa ona waewae, kainga ana ia e te Tarakona. 1 peneitia ano hoki etahi, a ngaro noa iho ratou i te tirohanga a o ratou hoa ; no konei te hunga noho iho, ka miharo mo te kore e kitea mai o ratou hoa ; ka puta te mahara ki o ratou hoa, ka pouri o ratou ngakau, otira kihai roa, kua hakari ano ratou, kua kai, kua inu, kua hari, j&ua wakarere i o ratou kahu arai, kua warewar®

f ano hoki ki nga kupu a to ratón Piriniba, te mahara kua patata te . mate. - Tera te Tarakona kua man aman angla i 'te matenga o etahi o nga boia i a i a, ka wakaaroaro kia buakma putia nga toe nga iho, kia kotahi ai matenga o ana boa riri. • Kua roa ke tona piringa ki roto ki te ngahere, ki pahaki atu i te kainga o nga boia ; i kite hoki ki a Akatohe e mataara tonu ana, me tana hoari koi e man tonu ana ki tona taha maui, ko tana arai ano hoki oti rawa te pañi ki te tobu o te ripeka he mea, wakatakawe ki tona pokohiwi, no reirá te Tarakona ka mahara ki to rana wawai tanga ko te Piriniba, a ka web i îa. O tira no te aonga ake o te ra, kua awatea, ka haere a Akatohe ki tona teneti ki te wakaokioki i a îa a ki te nioe ano hoki, waibo ilio nga boa i wabo e taka ana, no konei te Tarakona ka wakaaro kua taka mai tona wahi, buakina ana e ia nga hola, ko etahi o ratón i baehaea e ia ki ona iiågaiinga, ko etahi i ngaua ki ona niho nno, a

ti ni noa iho ki te mate i te tainga e ia ki tana hia» wero. No konei ka pa te karanga a te tini ki o ratón kahu arai kua wakarerea ra ; ko tetahi i kapo ki te hoari, a ka rere atu ki te Tarakona ; otira no te mea kahore te arai o tona matenga i man, warea ia ki te wakaliepo kia 11 tetahi mona patu, taia iho ana tona matenga e te Tarakona ki ona waewae, a ka mate, te hola ; kua rokohina e te pekenga mai o tetahi, i man ano te arai matenga o tenei, he hoari ano hoki i tona ringaringa, ko te mea tenei i roaroa kan iho, otira no te ungao tana patu ki te Tarakona ka rongo ia i te mamae wakamarokia ana e ia tana mea wakamate takai pu ki te hope o te hoìa, a no te mea kahore te aral o ia wahi i man ki a ia, ka hinga iho ia, a ka mate, Mei reirá ka wakatika atu ko tetahi, ko te mea tenei wahi iti man katoa, ona kahu arai, otira kawea e te porangi, kihai ia i tatari ki te ra» pu i te arai ino mua i aia kua waiho hoki e ia kihea raneì, a' ka wakatika ia ki te wawai ki te Tarakona, a ka u tana pattf ki. te Tarakona, a te pa

atu te Tarakona ki tona maten ga kua ngaro hoki i te ara i, ki ana kaokao ranei, kua oti ano hoki reirá te arai ; otira puta wakarere atu ana nga tao muramura i nga ringaringa kino o te Tarakona, a na te mea kahore te arai mo mua i a ia i mau ki tona ringaringa, titi atu ana ki nga kaliu arai 0 tona tinana, puta pu hinga iho ana te hoia, a ka mate ; te mea i mate ai tetan i iho, e wawai ana ia ka titaha atu te arai i tona ringaringa, a ka takoto kau tona urna, rokohina kahore te arai o reirá 1 mau, a ka mate ia ; ko tetahi i mate i nga tao watiwatianga, e puranga ana i te wenua, i haere mai hoki ia i tana teneti a kua mahue atu nga takai o ona waewae ; no konei ka hari te Tarakona ki te nui o tona kaha, a ka wakaaro meake hemo i a ia nga hoia katoa o te Piriniha. Otira kua ara a Åkatohe i te turituri i tana raoe, moe iho hoki ka kite ia i tana Piriniha e tu mai ana ki tana taha, pera tonu me tana wawaitanga ki te Tarakona i mua atu : e heke ana te toto i ona ringaringa i ona waewae, otira e taka-

hia ana te Tarakona ; a ka titiro ata tana ra ngatira ki a ia, me te ahua o te kaha, o te atawai ano hoki, a ka mea atu ki a ia 'E te pononga pai po-' 'no, e takalii koe ki te raiona ki te nakahi, ko te' 4raiona kuao ano hoki me te Tarakona e takahia' *e koe ki raro i o waewae ; ana e wehi, ko ahau' 'hoki te haere atu ana i a koe.' E mau ana enei ku>u ki ona taringa ka olio ake ia i te tangí o ana 10a me te turituri o te Tarakona. A no te mea kua tupato a Âkatohe ki tenei mea kihai ia i porangi ; otira te pekenga ake, tu ana, wakamaua ana tana hoari ki tona buha, me te arai o tona lima otirawa te wakamau tera iho ano hoki era i ona waewae kabore hoki enei mea e wakarerea e ia ina moe ; ano ka mau te arai o te matenga ki a ia ka tango tana ringa ki te arai mo mua i a ia, a ka koropiko ia ki te wenua ka karanga atu ki te Ariki a ka mahara ano hoki ia ki tana Piriniha ; meireira ka rere atu ia ki te wawai. Ka kite te hoa riri i a ia, mahue ake te takatakahi i te bunga mate, a ka ahu mai ki a Akatohe. Katahi ano te

wawai nui na tenei hoia pai o tona Ariki ki te lioa riri. He tini ke nga hinganga iho o Ak atolle ki ona tur i, i te uekalia o nga patu o tona hoa riri, a maiengi wakauaua i a ia te arai pai o te wakapono, hei pare ke i nga tao muramura o te hoa riri : otira ka pa ia ki te wenua, me te mea e wakakahangia ana ia, a ka wakakaha ona turi, ka kaha ano lioki te patu ki te kai wakamate. E wawai tonu ana ano ka torengi te ra ; a meake te hoia pai hemo noa iho ka huihuia e ia tona kaha katoa me te karanga atu ki tona Piriniha, he patu kotahi ka u ka aue te Tarakona a orna tonu atu ana mahue iho a Akatohe. No konei a Akatohe ka hari a koropiko ana ia wakawetai ana ; a titiro pu atu ia ki te wahi kua marake i ta raua wawai ko te Tarakona, ka kite ia i tona Ariki e haere mai ana i te ahiahi ; a ka rongo ia i tona reo, ka kite i tona mata, a ka tika tona moe i moe ai ia, a noli o tonu ana a Akatohe ki te aroaro o tona Piriniha.

kâi wakaako. E aku tamariki, keihea te wahi o te Karaipiture kua waiho nei tenei korero, hei wakarite ki a koutou, tangata maori. E mea ana a han ko tera i korerotia e a han i tetahi ra i te ono o nga upoko o te tuhituhinga o Paora ki nga Ēpehiana (te hunga o Epeha) 'Tangohia ki a koutou nga mea wawai' 'a te Atua, kia ahei ai koutou te wakatika i te ra' 'kino, a kia tu ai koutou ua mutu nga mea katoa.' 'E tu rapea, he mea witiki o koutou hope ki te' 'pono, me wakakakahu te tikanga hei arai mo te' 'urna ; ko raro o nga waewae kia herea ki te waka*unga o te rongo pai o te rangîmarie tanga ; kei ru-' 'nga i enei katoa kia mau koutou ki te arai o te' 'wakapono, ma reirá koutou ka ahei ai te ti nei i' 'nga matia muramura katoa o te W airua kino.' 'Kia tango ano ki te potae o te oranga, ki te hoarì * 'hoki o te Wairua, koia ia ko te kupu o te Atua 'me te inoi tonu hoki koutou i te W airua ki nga' 'inoinga me te uinga.' K. w. Ae ; koia ra tena ; kowai koia taua Pirini-

ha, i wawai nei ki te boa riri, a muri iho ka tono i ona hoia ki te wawai ! t. m. Ko Ihu Karaiti to tatou Ariki, í wawai nei ki a Hatana mo tatou ; a e tono ana i ona tanga* ta í tenei wahí ki te tu i a ia* K» w. Ko wai ona hoia ? t. m. Ko ratou katoa kua oti nei te tuhono ki tona hahi. k. w. E mahara ana koutou ki ta te karakia iriirínga e mea ai ki tenei 1 T» Me Ka tohungia ra te tohu o te ripeka e te minita ki te rae o te tamaiti, e ai tana e meatia ana e ia, hei tohu kia kaua ai ia e wakama a mua ake nei ki te wakapuaki i te wakapono o te Karaiti i rípekatia, a kia maia te wawai i raro iho i tana kara, ki te kino, ki te ao, ki te rewera ; a kia pumau tonu hei hoia pono hei pononga mo te Karaiti mate noa ano. K. w. He aha ta te Katikihama îngoa mo Hatana ko te tikanga kia wawai nei tatou ki a ia ? f. m. Ko te hoa riri wakawairua*

k. w. Ko wai e wakaorangia ana i a ia ? t. m. Ko ratoü e noho inoi ana, e noho mata ara ana, a e mau tonu ana ki nga ka bu ara i katoa o te tangata wakapono. k. w. Ko wai e wakawaia ana ki te wakarere í anei ? t. m. Ko tatou katoa ; e ngoikore ana hoki tatou a he 'mea ano ka hoha tatou ki te inoi ki te mataara. k. w. E rokohina tatou e te aba, ki te mea ka hoha tatou, ka mutu te mataara ? t. m. E rokohina tatou e te rewera, a ka riro i a ia. k. w. Ki te mea ka mataara, e ora ranei tatou ? t. m. Ae, ka tiakina hoki tatou e te Karaiti to tatou rangatira. k. w. He aha tana kupu ki a tatou mo tenei í tana pukapuka ? t. m. "W a wai ti a te rewera ; a e orna atu ia i a" " koútou." Hernì, iv. 7.