G.—3a.

Paeemete 11.—1891. NIU TIEENI.

HE KUPU TOHUTOHU MO NGA KOOTI WHENUA MAORI ME NGA WHAKAHAERENGA O NGA WHENUA MAORI. (HE PUKAPUKA NA J. H. ERUETI.)

He meet, Whakahau c to Kawana kia tukua atu ki nga Whare erua.

Ko J. H. Eeueti kite Honore Minita Maoei. E Hoa, — Kiokio, Otorohanga, 7 Mci, 1891. E whai honore ana ahau kite tuku atu i roto i tenei etahi kupu ruarua c pa ana ki nga Ture Whenua Maori. I oti tokumahara kia whakapuakina aua kupu kite aroaro o nga Komihana Ture Whenua Maori i to ratou taenga mai ki Otorohanga, otiia i te mea kua tonoa ahau o Ngatimaniapoto ko ahau hei mangai mo ratou kite aroaro o taua Komihana me te haere hoki o aku korero mo runga anake ite tikanga o nga here, heoi kihai ahau i ahei te whakaputa i enei whakaaro. I mahara hoki ahau me tuku atu aua kupu ki nga Komihana erangi na te nui o nga mahi i arai te tukunga atu, heoi, i te mea kua kore pea c rokohanga taua Komihana, ka tukuna atu ki a koe i te mea hoki tera c homai ki akoe te ripoata o te Komihana. Na J. H. Eeueti. Xi te Honore Minita Maori, Werengitana. Kupu Apiti.—Meake ka korerorerotia c ahau enei mahara me etahi atu whakaaro ki nga hapu o Ngatimaniapoto, a mehemea ka papatairite matou, tera pea ka tukua atu tetahi tangata whiriwhiri hei mangai mo matou ki Werengitana. Mehemea c pai ana. —J. H. E.

I te mea c tuku atu ana enei kupu tohutohu mo nga Kooti Whenua Maori me nga whakahaere muri i nga whenua Maori c hiahia ana ahau kite ki atu i te tuatahi ko te nuinga o aku korero c pa ana ki nga whenua kei roto i te Eohe Potae, no reira hoki oku matauranga, me te nui hoki o^ oku mahi kite whakahaere poraka whenua kite aroaro o taua Kooti. Ai te mea ko te whakaaro tenei o te Kawanatanga ko te whakafcika me te whakamana i nga ture whenua kia pai ai na tera ahau i whakakaha kite tuhi atu i enei kupu tohutohu i runga i toku mohiotanga ki to hiahia kia whakatikaia nga whakahaere mci kore c pai atu a ko ake nei. Ite tuatahi, c kite ana ahau i tenei ritenga nui me kake haere tonu te koroni. Engari ko oku hoa mohoao nga iwi o te whenua kaore i te whakaae ki tenei ritenga, te take pea kahore he mahara pera i tukua iho kia ratou, c hara pea i te whakaaro whakatete anake, engari he kore matauranga c taea c ratou te hopu i nga ritenga nui c tika ana. I kinongia ai enei huarahi whakaputa na te ahua whakatonga ano o te iwi Maori ki nga tikanga a tenei iwi a te Pakeha ; c whai take ana hoki ratou kia pera te maharahara i runga ite whakahaere o enei \va kua taha ake nei. Ahakoa tena, c penei ana toku whakaaro c kore rawa c tika kia araia kia waiho ranei ko matou nga Maori hei arai i te kakenga haeretanga o te koroni, ahakoa pewhea te ngakau whakatorohe a te hunga apo whenua. Xi toku titiro c rua nga ahua o tenei take. Tuatahi ko te kimihanga i nga take paanga ki nga whenua Maori; tuarua, ite mea kua kitea te whaitaketanga, ko te whakahaere c tika ana mo aua: whenua. Mo te take tuatahi, kaore au c mohio ki tetahi atu whakahaere ita te ture c maria ana inaianei mo tewhakakorenga o te take Maori, erangi me kape atu nga ritenga kino o roto kia haere tere, pai, ngawari, te mahi ote Kooti. Ite mea ko ahau tetahi c kawe mai ana i nga poraka whenua kite aroaro o te Kooti c kite mamae ana ahau i te mahi whakaroa kau poraruraru maumau noa iho ite takiwa mahi na te kore whakauaua ote Kooti i penei ai. Ame whakapai atu ahau ki akoe ikonei mo to turakanga i nga Tiati kokoroheke whakapakoko, inahoki ki toku titiro ki aua tv tangata kite nuinga haeretanga o ta ratou matauranga ki nga ritenga Maori, ka pena ana hoki te nui ota ratou whakapono ki tenei tikanga ate iwi Maori, ara te tikanga taihoa. Eki kaha atu ana ahau ko nga Tiati kore mohio pu kite reo Maori erangi c matau ana ki etahi ritenga. c te Maori c tika ana koia nga Tiati tino pai rawa atu a ko ratou nga mea kaha inahoki c arahi ana ratou i nga kai kereme kia piri tonu ki nga take o te keehi c whakawakia ana, a kapea ana ki walio* nga korero rereke kahore epa ana ki taua keehi. B tino kite ana hoki ahau ki taua mahi whakaroa i nga whakahaerenga me te mau mau kino i nga moni o nga tangata tae atu kite koroni hoki. I toku matauranga kite aroaro o tenei Kooti c mau tonu ana te ahua whakahawea,. mangere ngoikore noaiho, tona mutunga iho kaere he mahi i oti i roto i nga tau c rima, erangi kei te takoto hapa noa iho.