30

G.—4

[Translation.] RIPOATA. TE RIPOATA a nga Komihana o te Takiwa Rahui Maori o te Urbwera ki te Honore Timi Kara, Minita mo nga Mei Maori, mo runga i ng i Piira 173 i tukua ki a ratou hei Uiuitanga a hei Ripoatatanga hoki i runga i te Panuit mga i perehitia ki roto ki te Kahili o Niu Tireni i whakaputaina i te 15 o nga ra o Noema, 1906, i raro i nga tikanga o Tekiona 10 o " Te Ture Rahui Maori o Te Takiwa o te Urewera, 1896." E Hoa ,— I runga i te mea ko matou nga Komihana i whakaturia e koe i raro i nga tikanga o tekiona 10 o " Te Ture Rahui Maori o te Takiwa o te Urewera, 1896," hei whakahaere i te uiuinga matau i whakahaua nei e koe kia whakahaerea mo runga mo nga piira—timata atu i te Nama 1 tae noa ki te Nama 172 —i panuitia i roto i te Kahiti o Niu Tireni o te 15 o nga ra o Noema, 1906, me te tuku ripoata atu ki a koe mo runga i aua piira, hei whiriwhiritanga a hei whakataunga iho hoki mau, i runga ano i nga kupu e mau na i taua tekiona 10. No reira kei te whai honore matou ki te ripoata atu ki a koe, penei:— I whakapuaretia e matou tenei Komihana ki Te Wairoa, Haaki Pei, i te 5 o nga ra o Tihema, 1906, a i hikitia atu i taua wahi i te 19 o nga ra o Tihema, 1906, a i tuwhera ano ki Whakatane i te 3 o nga ra o Hanuere, 1907. I hikitia atu ano i Whakatane ki Te Whaiti ite 8 o nga ra o Maehe, 1907, a i whakahaerea tonutia te uiuinga i reira timata atu i te 11 o nga ra tae noa ki te 28 o nga ra o Maehe, 1907, ka tino mutu te tangohanga o nga korero ; ko ng ira hei nohoanga mo matou ki ia o aua wahi kua kiia ake nei i ata panuitia mariretia ite tuatahi; a i muri o taua ra whakamutunga ta matou mahi he kohikohi i etahi korero i Akarana, i Ki'dpane, me Poneke, e mau ana i roto i nga pukapuka o te Kooti Whenua Maori o nga whakawakanga o etahi poraka whenua kei waho atu o, engari e whai paanga ana ki, nga whenua kei roto i taua Takiwa Rahui o Te Urewera, me te mahi i ta matou ripoata hei whiriwhiritanga a hei whakataunga iho hoki mau. Ko nga pukapuka o te whakahaerenga me nga korero i homai ki te aroaro o tenei Komihana tenei ka tukuna tahitia atu nei. I runga i a matou uiuinga me a matou whiriwhiritanga kei te whai honore matou ki te tuku atu ki a koe i enei ripoata motuhake me enei kupu tohutohu e whai ake nei; ako te whakararangitanga hoki o te takoto o aua ripoata e - whai haere ana i runga i te rarangitanga o te takoto o aua piira e mau na i roto i te Kupu Apiti ki te Panuitanga i perehitia i roto i te Kahiti o Niu Tireni o te 15 o nga ra o Noemu, 1906. Gilbert Mair (Tawa). D. F. G. Barclay (Pakere). Paratene Ngata. Ki te Honore Timi Kara. Minita mo nga Mea Maori. HIKURANGI-HOROMANGA PoRAKA. Mo nga rohe tautohe : — I runga i nga korero i te Komihana tuatahi, me tenei Komihana, a i runga hoki i nga tono a nga taha katoa kia tirohia i runga i te whenua nga tohu kainga, whare hoki, me nga pa : E kiia ana e Te Whaiti Paora me tona taha ko Te Tuwatawata he pa, me Takerehurihia he pa ; a i ki nga taha e rua ki te kitea aua pa he maioro e tu ana i runga i te whenua me tau te tika ki te keehi a Te Whaiti Paora, a ki te kore e kitea aua pa me hinga nga rohe i korerotia e te keehi a Te Whaiti. I te mea kua tae a Kapene Mea, tetahi o nga Komihana, ki runga ki te whenua titiro ai, kaore i kitea aua pa ; a i runga i tena ahua me nga korero a nga taha katoa kaore matou e kite i tetahi tino take e taea ai te whakarereke te whakatau tuatahi mo te rohe rawhiti me te rohe tonga o HikurangiHoromanga Poraka. No reira ki ta matou whakaaro me whakapumau te whakatau tuatahi mo te rohe rawhiti me te rohe tonga, a me uru mai hoki a Tiritiri ki roto ki te Poraka o Hikurangi-Horomanga. Na mo te wahi o te rohe i te taha hauauru o te poraka, i te takiwa ki Te Ruarepowai, ara, i Takapakapa ki Te Puketapu, ki ta matou titiro e tika ana nga taha e rua ki taua takiwa ; no reira ka tohutohu penei atu matou me wahi taua whenua, ara, ko te taha tonga o Horomanga Awa kia Ngati Manawa, me apiti atu hei wahi mo Tawhiuau, wahanga o Te Whaiti Poraka ; a ko te taha hauraro, ara tuaraki, 0 taua awa o Horomanga, kia Patuheuheu Hapu, hei wahi mo Hikurangi-Horomanga Poraka, i roto 1 nga raina ruri e mau nei i roto i te mapi Nama 6882. Na mo te tupuna a Te Whaiti Paora, mo Maruwahia ; i turakina tenei tupuna e te whakatau a te Komihana tuatahi, a kaore he piira whakahe i tera wahi o taua whakatau tuatahi. Otira i whakarongo tenei Komihana ki nga korero katoa mo taua tupuna, he nui nga korero ; otira kaore matou i kite i tetahi korero marama mo te whaitaketanga o Maruwahia ki tenei whenua ; no reira ki ta matou whakaaro me whakapumau te whakatau tuatahi i turakina ai taua tupuna, Piira Nama 4.—Na mo Hiki, mo te tupuna e keremetia ana e Mika te Tawhao mo te wahi ote poraka e karangatia nei ko Horomanga te ingoa, e tono ana a Mika kia wehea taua whenua i roto i nga rohe kua oti te ruri. Ko tenei kereme e whakahengia ana eTe Whaiti Paora, ara eki ana e hara a Hiki i te uri no Tawarutua. He nui nga korero me nga whakapapa a nga taha e rua i korero ai ki te aroaro o tenei Komihana, a ki ta matou whakaaro kaore he korero kaha e marama ai te ki e hara a Hiki i te uri no Tawarutua ; a i te mea kua whakatikaia ia e te whakatau a te Komihana tuatahi he uri a Hiki no Tawarutua, no reira ki ta matou whakaaro me whakapumau ano taua whakatau i naianei. Otira mo te paanga o Hiki, tupuna, ki ta matou titiro kei taua takiwa anake o te whenua e mohiotia ana ko Horomanga te ingoa, a ka pa ano ona uri ki reira anake ; me era atu uri o Te Hina i marama te noho tuturu ki reira.