G.—4

52

Piira Nama 160. —A Tamati Waaka me etalii atu. Piira Nama 161.—A Hiwawa Whatanui me etahi atu. Ko enei piira katoa ria Ngati Whare, e kereme ana i te poraka katoa o Te Whaiti me nga rolie tau" patupatu ;a i whakahaerea e matou hei keehi huihui kotahi; ko te toru tenei o nga keehi i whakahaerea, me nga korero me nga whakahaerenga katoa o tenei keehi kei roto i nga pukapuka o tenei Komihana e mau ana. Piira Nama 148 me 149. —A Himiona tikitu me etahi atu. Piira Nama 156.—A Te Haroto Manuera me etahi atu. Ko enei piira e toru i huia hei keehi kotahi, a i whakahaerea e Himiona Tikitu mo te taha ki tona hapu kia Ngamaihi, hui katoa tekau ma iwa nga tangata, e mau na o ratou ingoa i roto i te rarangi i tukua mai nei e ia ki tenei Komihana, a e whakaae nei hoki ia kaore ano i noho ki runga ki tenei whenua. Ko nga korero me nga whakahaerenga katoa o tenei keehi kei roto i nga pukapuka o tenei Komihana e mau ana. Piira Nama 144.—A Hokotahi te Puehu me etahi atu. Piira Nama 147. —A Aterea Ngahere me etahi atu. Piira Nama 151.—A Te Aranui Himiona me etahi atu. Piira Nama 158.—A Te Kauru te Kanapu me etahi atu. Ko enei piira e wha na te iwi o Tuhoe me ona hapu, a i whakahaerea hei keehi huihui kotahi, e kereme ana i te poraka katoa i raro i te mana o Tuhoe, e kiia nei i whiwhi ki a ratou i raro i ta ratou raupatu ki runga ki a Ngati Pukeko, me nga korero me nga whakahaerenga o tenei keehi kei roto i nga pukapuka o tenei Komihana e mau ana. Piira Nama 159.—A Mehaka Tokopounamu me e ahi atu. He kereme whakauru i nga ingoa o etahi tangata kotahi tekau. Otira kaore he korero i homai ki te aroaro o tenei Komihana hei tautoko i te whakauruhanga atu o enei ingoa. Ko te keehi mo nga rohe taupatupatu, tapikipiki nei, o Tarapounamu-Matawhero, o HikurangiHoromanga, me Te Whaiti-nui-a-Toi Poraka, kua oti ake nei te whaikuputia e matou i roto i a matou kupu tohutohu mo Hikurangi-Horomanga Poraka, me nga rohe taupatupatu, tapikipiki nei, o Otairi, o Maraetahia, me Te Whaiti-nui-a-Toi Poraka, kua oti ake te whaikuputia e matou i roto i a matou kupu tohutohu mo Maraetahia me Otairi Poraka, no reira kaore he take e tuaruatia ai ano i naianei a matou whiriwhiringa mo aua rohe taupatupatu. Ka whiriwhiria e matou i naianei ko nga keehi e takoto nei i o matou aroaro mo Te Whaiti Poraka ; a ko te keehi tuatahi ka whakahaerea ko te keehi a Himiona Tikitu mo te taha ki a Ngamaihi Hapu. Kaore rawa matou e kite ana i tetahi take kotahi hei whakau i tenei keehi. I runga i nga korero a Himiona Tikitu ake ano e marama ana ko te take tupuna e hapainga mai nei e ia, i hinga i te raupatu, a mate ana ; a mo te taha ki te noho ko ia ano ki te ki mai kaore rawa he tangata kotahi o tana rarangi ingoa kia noho ki te whenua, engari ko ia anake ko tona kotahi nei i noho. Otira ki ta matou titiro e hara tona noho ite noho whai take nei ki te whenua. Otira no te tatanga ki te mutunga o tana keehi unuhia katoatia atu ana e Himiona nga tangata i tana rarangi ingoa, ko ia anake i waiho ; na reira ka whaiti tana keehi hei keehi mo tona tinana kotahi anake ano. Ki ta matou titiro ko te noho a Himiona Tikitu e hara ite noho whai take ki te whenua; no reira e tohutohu atu ana matou me patu atu tona ingoa kia kore atu i roto i te whenua, me tana piira me whakakore atu. Mo te keehi a Mehaka Tokopounamu mo te taha ki nga tangata kotahi tekau i tukua mai e ia kia whakauruhia atu ki te whenua, ko enei ingoa katoa i whakahengia i te aroaro o tenei Komihana, a kaore rawa hoki he korero i puta mai ki o matou aroaro hei tautoko ita ratou kereme whakauru. No reira kaore he kupu ke atu ma matou i tua atu i tenei kupu na me whakakore atu tenei keehi. Mo te keehi a Hori Whar.rangi —mo te taha ki tenei tupuna ki a Marakoko me ona uri; he nui noa atu nga uri o tenei tupuna o Marakoko kei roto i a Ngati Whare, Ngati Manawa, Tuhoe, me Warahoe. Na Hori Wharerangi anake i hapai tenei keehi i raro i tenei tupuna, a e kereme ana i tetahi wahi nui 0 tenei poraka i roto i nga rohe i korerotia eia i raro i taua kereme. Otira i whakahaerea ano tenei kereme i te wa i tukuna ai nga rarangi ingoa o Ngati Marakoko ki te aroaro o te Komihana tuatahi i raro 1 te take o taua tupuna o Marakoko, a i whakakorea o ratou ingoa e taua Komihana. Ahakoa he nui pea nga uri o Marakoko i roto i a Ngati Whare, me Ngati Manawa, me Warahoe, me Tuhoe, otira kaore he tangata kotahi o ratou i karangatia hei kai-korero tautoko i tenei kereme i raro i a Marakoko. Mo te rohe ote whenua o Marakoko e korerotia nei e Hori Wharerangi; e tino whakahengia ana tenei korero ete nuinga o nga kai-korero o era atu keehi mo tenei poraka. Otira ki ta matou titiro i runga i nga korero, he paanga ano to Marakoko i roto ite Poraka oTe Whaiti; ina hoki he uri ano ia no Wharepakau, no te tupuna e whakaaetia nei e nga keehi katoa nona tenei whenua, a he uri ano hoki ia no Tangiharuru. Engari kaore matou e whakapono ana ki te rohe i korerotia mai e Hori Wharerangi ; kaore hoki he korero marama mo te whakatakotoranga o taua rohe e Marakoko ratou tahi ko nga tupuna nona nga whenua i waho tata o taua rohe ; a ki ta matou whakaaro ko nga uri tika anake ano o Marakoko i noho tuturu nei ki te whenua nga tangata tika kia uru ki te ota mo tenei whenua, tetahi hoki ki ta matou titiro ko nga tangata i te rarangi ingoa a Hori Wharerangi kaore i noho tuturu ki te whenua, haunga ia nga tangata o Tuhoe, o Ngati Whare, o Warahoe ranei i roto i taua rarangi, a kei roto na hoki o ratou ingoa i etahi atu rarangi ingoa mea ake nei korerotia ai.