139

I.—3a

mo era atu tikanga ranei c ahei ana kia whakahaerea i runga i nga tikanga o tenei Ture o nga huarahi whakahaere. Kua paahitia tenei rarangi, engari ka whakaurua atu tenei kupu, ma te whakaae ra. ano o te komiti poraka me nga tnema o te Poari ka whai mana ai nga tikanga o tenei rangi. No. 18. Ka tau era atu mana ki runga kite Poari c whakataua ana ki runga ki a ratou c nga huarahi whakahaere. Kua paahitia tenei rarangi i runga i tona ake tikanga. No 19. Ka pena ano te mana whakahaere o te Poari ki runga ki nga whenua kua whakatua ki a ratou me nga mana whakahaere o te Kooti Whenua Maori mo runga i te mahi wehewehe, whakatu kai riiwhi, whakatau i te nui o te paanga o ia tangata o ia tangata, me te mahi whakatu kai-tiaki mo nga tangata no ratou te whenua i hapa nei ratou i runga ito te ture ritenga. Kua paahitia tenei rarangi, engari c whakahengia ana te kupu (hapa) c whakatikaia ana ki tona tikanga i (pa) nei ratou i runga i to te Ture ritenga. No. 20. Ko nga moni c puta mai ana kite Poari i runga i nga whenua Maori me whakahaere i runga i enei ritenga, ara : (1) Hei utu ite mahi whakahaere; (2) hei whakaea i nga mokete me nga riana c tau ana kia utua ; (3) hei utu i nga moni toenga ki nga tangata no ratou te whenua i runga te ritenga oto te tangata paanga. Kua paahitia tenei rarangi i runga ake i tona tikanga. No. 21. B kore c taea c te tangata nona te whenua, te tuku i tona paanga ki tetahi whenua Maori i roto i te tahi takiwa i whakaaetia kia whakahaerea Te Ture nei i roto, heoi kau te tuku c taea ko te tuku a wira ki tetahi atu Maori. Kua paahitia tenei rarangi, engari me tuku a wira i a ia ano c toitu ana i tona oranga i waenganui i te iwi. No. 22. E kore te whenua Maori i roto i te takiwa pera c taea te muru te hoko ranei mo te nama. Kua paahitia tenei rarangi i runga i tona ake tikanga. No. 23. Ka ahei te Poari kite nama i etahi moni i Kawanatanga, neke ake i te £5,000 i roto i tetahi tau mo te mahi hanga rori, mahi ruri, me te whakatuwhera whenua i runga i te ritenga whakanohonoho tangata. Kua paahitia tenei rarangi i runga i tona ake tikanga. No. 24. I runga i te tono a nga Maori no ratou te whenua c wha tikanga ana, ka ahei te Poari kite nama i etahi moni i te Kawanatanga, neke ake i te £5,000, i roto i etahi tau, hei whakaea i nga mokete i etahi atu taunaha ranei i tau ki runga ki nga whenua i te wa i whakaaetia kia whakahaerea te Ture nei i roto me etahi moni neke ake i te £1,000 hei utu i nga nama tarewa a nga tangata Maori no ratou te whenua. Kua paahitia tenei rarangi i runga ano i tona ake tikanga. No. 25. Ko nga moni he mea pera te nama i te Kawanatanga, me whakahoki mai me te apiti atu i te moni hua, kia rima nga pauna i roto i te rau i runga i te ritenga utu i etahi moni, he mea ata whakarite te nm i roto i ia tau i ia tau, mo te wa neke ake i te 42 nga tau, a ko aua utu tau ra, me tango mai i roto i nga moni c puta mai ana mo nga tangata Maori no ratou te whenua i nama nei aua moni ra mo ratou. Kua paahitia tenei rarangi, engari c whakaurua atu ana tenei kupu, me hawhe te moni hua, kia rua pauna tekau hereni i roto i te rau mo te rima mano pauna. No. 26. Ko nga hoko a te Karauna kaore i whakaotia me nga whakahaerenga a nga tangata noaiho i timataria i runga i to te ture ritenga, a i taea hoki kia whakaotia i runga i to te ture ritenga me kaua i paahitia tenei Ture, ka ahei kia whakaotia atu kite Poari i roto i nga takiwa i whakaaetia kia whakahaerea te Ture nei i roto. Kua paahitia tenei rarangi i runga ano i tona ake tikanga. No. 27. Ka ahei te Kawana i roto i tona Kaunihera kite hanga i nga huarahi whakahaere c tau ana hei whakatutuki i nga tikanga o tenei ture. Kupu Apiti. —Ka ahei te Kawana i roto i tona Kaunihera kite whakaae kite tono atu a nga Poari kia mahia mai etahi ture hei whakakaha i aua Poari, hei whakapumau hoki i tenei Ture katoa mo ake tonu atu. Ko tahi huinga o nga Poari i roto ite tau. Ko nga rarangi katoa o tenei Ture me noho katoa te komiti poraka ki raro i nga mema o te Poari.

APPENDIX J. He Eipoata ma te Komiti o Ngatihineuru mo te Pire a te Pirimia o te Paremete o te Koroni. 2, 3, 4, 5. Me whakatu he poari whenua Maori mo ia takiwa mo ia takiwa, ko nga mema mo taua Poari ko te Komihana o nga Whenua o te Karauna me etahi Pakeha tokorua ma te Kawana raua c whakatu, me etahi Maori tokotoru me ata pooti ratou mo nga tau c toru c nga tangata Maori no ratou nga whanua Maori i roto i ia o aua takiwa ra. 6, 7. Ka whai korama te Poari ma ka noho nga mema tokowha kia tokorua Pakeha kia tokorua Maori o ratou. 8, 9,10. Ko te whakaetanga o te komiti poraka o nga tangata no ratou te whenua kia whakahaerea nga tikanga o te nei Ture i roto i etahi takiwa c taea ana i runga i te peneitanga, ara ka taea c te Kawana te whakamana i runga i te pitihana a etahi tangata kia rua te kau maha atu ranei o nga tangata no ratou te whenua. 11. A te whakaaetanga a te komiti poraka o nga tangata no ratou nga whenua kia whakahaerea nga tikanga o tenei Ture i roto i tetahi takiwa, me tau nga whenua Maori kite Poari me te whai mana ano o nga riana me era atu taunaha c tika ana i runga ito te Ture tikanga. Ko te tikanga o tenei kupu whenua Maori, he whenua papatupu me era atu whenua a nga Maori haunga ia nga whenua kua hokona c ratou i te Karauna i te Pakeha ranei, whenua ranei c tau, nei nga tikanga o te Ture c whai ake nei ki runga, 12, 13. Ka whai mana te Poari i runga i te whakaae a te komiti poraka o nga tangata no ratou nga whenua kite riihi i nga whenua Maori mo te wa kia kaua c neke ake i te rua tekau ma tahi nga tau, me te whakauru me te kore whakauru ranei i te kupu whakae kia whakaroaina te riihi mo te tahi atu wa kia kaua c neke atu i te rua tekau ma tahi -nga tau i raro i nga tikanga o nga huarahi whakahaere kei ta te Poari c whakaaro ana c tika ana te ritenga.